شهرستان های بوشهر|معرفی شهرستان دشتی

شهرستان دشتي با مساحت تقريبي 7/5346 كيلو متر مربع در 85 كيلو متري جنوب شرقي استان بوشهر واقع گرديده كه شامل سه بخش مركزي دشتي و كاكي و شنبه ومتشكل از سه شهر خورموج و كاكي و شنبه و دهستانهاي شنبه و طسوج-مركزي-جغابور-كاكي و كبگان كه مركز آن شهر خورموج بوده و اين شهرستان در فاصله 51 درجه و 10 دقيقه طول جغرافيايي و در فاصله 28 درجه و 10 دقيقه تا 28 درجه و 45 دقيقه عرض جغرافيايي قرار گرفته كه شمال آن تنگستان و دشتستان و جنوب شهرستان دير و كنگان و مشرق به استان فارس و غربا به خليج فارس محدود ميگردد

و كوه بيرمي از شمال به طرف جنوب در حاشيه شهرستان واقع مي باشد و رودخانه بزرگ مند كه آب آن جهت كشاورزي استفاده مي شود.

بر اساس سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 85 اين شهرستان داراي 16002 خانوار و تعداد 74898 نفر جمعيت مي باشد كه از اين تعداد حدود 10000 نفر مربوط به بخش شنبه و 25000 نفر مربوط به بخش كاكي مي باشد.

 شهرستان دشتي دارای هوای گرم و مرطوب در نقاط نزديک به خليج فارس و هوای گرم و خشک در نقاط مرکزی و هوای گرم و نسبتا معتدل در قسمتهای شرقی که معمولا کوهستانی است می باشد.

وضعيت كشاورزي: اين شهرستان بعد از شهرستان دشتستان قطب كشاورزي استان محسوب مي گردد و برابر با آمار برنامه و بودجه كل اراضي مزروعي و آبي 12000 هكتار كه تا 15000 هكتار قابل توسعه مي باشد و اراضي باغي 2000 هكتار مي باشد.

وضعيت صنعتي و معدني: شهرستان داراي معادن شن و ماسه و معادن سنگ لاشه و معادن سنگ گچ و معدن نمك طعام مي باشد.

وضعيت اقتصادي و بازرگاني: شهرستان دشتي داراي 25 كيلو متر مرز آبي بوده و به دليل عدم فعاليت اسكله و گمرك لاور و عدم برنامه ريزي و كاربر روي اين مزيت مهم طي سالهاي قبل هيچگونه فعاليتي صورت نمي گيرد و فقط در بخش كشاورزي فعاليت قابل قبولي انجام مي شود كه بيشتر محصولات كشاورزي توليدي از جمله گوجه فرنگي – هندوانه- خربزه- خيار- ليموترش و محصولات ديگر جنبه صادراتي داشته و تا حدودي صادر مي گردد لذا اكثر توانمندي اقتصادي و بازرگاني بالفعل شهرستان در بخش كشاورزي و مواد معدني و تعاونيهاي مرزنشين مي باشد.

لازم به يادآوري است هم اكنون طرح توسعه گمرك لاور در دست انجام مي باشد و اميد مي رود با اتمام كار و تكميل پروژه، احداث راه، امكانات گمركي و تاسيسات بندري بتوان شهرستان را به مزيت تجاري و بازرگاني نائل و يك راه دسترسي به خليج فارس ايجاد نمود. از آنجائيكه موفقيت تمام فعاليتهاي توليدي و خدماتي منوط به صادرات و ارسال به بازارهاي جهاني مي باشد بايستي اهميت مزيت تجاري شهرستان با جديت درك و از اين فرصت مهم به نحو مطلوب بهره گيري شود.

شهرها و روستاهاي شهرستان دشتي

ميانخره ، وراوي خورموج ، خورموج ، بندر بريكو ، زيرآهك ، دهكو، بندر عالي، بندر كلات ، گرنگ، كمال احمدي، مله گز، دردامهي، كبگان، بالنگستان، لاور ساحلي، چاه حسين جمال، كاكي ، سنا، شنبه، درازي، چاوشي، چارك، فقيه حسنان، زيزار، مقاتل، فقيه احمدان، طوي دراز(طويل دراز) ، باغ آسندو، كردوان، زيارت دشتي، چاهگاه، كردلان، درويشي، باغان، سرمك، بحيري، محمدآباد، ناخكي، بادوله، ميته، تلخو، گنخك، لاوررزمي

سابقه و آثار تاريخي و ديدني شهرستان دشتي

سابقه تاریخی شهرستان دشتي به احتمال زیاد در دوره ایلامی ها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان آباد بوده است. این منطقه در عهد ساسانیان تلاش بارزتری در جهت نمایش موجودیت خویش در صحنه تاریخ و تمدن ایران زمین دارد. شهرستان دشتی در سال 18 یا 19 هجری قمری در زمان خلافت عمر توسط مسلمانان فتح شده و در طول دوران اموی توسط مأموران و فرستادگان خلیفه اداره می شد، در دوره عباسیان جزء قلمرو آنان بوده و بعدها توسط یعقوب لیث صفار نیز فتح شده است. و در دوره آل بویه نیز جزء قلمرو عضدالدوله بوده است.

این منطقه در دوه کریم خان زند و از طرف وی بنام میرزامحمدبیگ خورموجی به ضابطی شهر تعیین گردید. در زمان قاجار نیز فرزندان میرزا محمد بیک خورموجی به همراه بازماندگان فارس بن شهبان حاکم این شهرستان بوده اند. از مهمترین حاکمان جدید می توان از محمدخان دشتی نام برد که در زمینه سياست و فرهنگ شهرت داشته و در جنگ علیه استعمارگر انگلیس نيزنقش داشته است.

جاذبه های تاریخی : قلعه خورموج ، کلات مند، قلعه دختر. مشاهير شهرستان دشتي: رئیس محمد درازی. حسین نامجو . خالوحسين دشتي.

علم در شهرستان دشتی

علم در شهرستان دشتی پیشینه‌ای طولانی دارد علت این مسئله را می‌توان در وجود مشاهیر و بزرگانی دانست که این منطقه تاریخی در طول تاریخ خود که بسیاری آن را با پیش از اسلام مرتبط می‌دانند به جامعهٔ ایران ارائه داده‌است.

بزرگانی چون: فایز دشتی، غلامرضا دادبه، علی دشتی، میرزا محمد جعفر خان حقایق نگار خورموجی، محمد خان دشتی و.... همچنین باید به این نکته اشاره کرد که وجود مدارس کهن در این شهرستان قدمتی نزدیک به ۱۵۰ سال دارد که در نوع خود قابل توجه می‌باشد از این دست مدارس کهن می‌توان به مدرسه‌ای که توسط شیخ عبدالله حاجیانی در شهر خورموج مرکز شهرستان دشتی امروزی اداره می‌شد اشاره کرد.

خاستگاه و پیشینه تاریخی گویش دشتی

گویش دشتی ریشه در زبان باستان ایران و زبان پهلوی ساسانی دارد و برگرفته از زبان لری است. زبان لری خود متفرعات زبان پهلوی جنوب غربی است ، چنان که به نوشته اُرنسکی :

(( لهجه های لری و بختیاری از آن قبایل جنوب غربی ایران است به طور کلی به گروهی از

لهجه های ایران مربوط است که لهجه های جنوب غربی فارس نیز جزء آن می باشند.))

گویش دشتی از دقیق ترین و از نظر استقلال زبان های محلی از خالص ترین گویش های جنوب ایران است که اغلب کلمات اصیل فارسی در آن وجود دارد. شاخه های این گویش از حدود جغرافیایی دشتی گذشته ، تا بنادر ثلاثه و توابع آن ادامه دارد و حتی در منطقه کوهستانی جم و ریز اغلب کلمات به صورت فصیح کتابی استعمال می شود.

یکی از نشانه های اصالت گویش دشتی این است که هنوز واژه و لغاتی از زبان پهلوی ساسانی در آن وجود دارد چنان که در بعضی از روستاه های دشتی که کمتر تحت تأثیر زبان عربی و سایر زبان های بیگانه قرار گرفته اند برخی از کلمات و واژه های زبان پهلوی محفوظ مانده است.

ظرفيتهاي توليد كالا و خدمات شهرستان دشتي

گوجه فرنگي: در سال 88سطح زير كشت محصول گوجه فرنگي  4624  هكتار بوده است در بخش كاكي با توجه به حاصلخيز بودن زمين كشاورزي قابليت كشت كشاورزي در اين بخش بالاست تا جايي كه بخشي از نشا گوجه فرنگي استانهاي خوزستان و هرمزگان نيز از اين بخش تامين مي شود همچنين بخش شنبه و باغان نيز در اين زمينه قابليت مورد توجهي دارند.

ليموترش: ليمو ترش يك محصول تجارتي در منطقه است كه هم نياز داخل كشور است و هم مي توان در بخش صادرات حرفي براي گفتن داشته باشد كه در بخش شنبه و طسوج مي توان آن را رونق داد.

تنباكو:تنباكو از ديگر محصولاتي است كه در شهرستان دشتي به مقدار قابل ملاحظه اي كشت مي شود و از نظر سطح زير كشت بعد از شهرستانهاي دشتستان و تنگستان قرار دارد و در حال حاضر به كشورهاي جنوب شرق آسيا و آسياي ميانه صادر مي شود.

هندوانه و خربزه و خيار: از محصولاتي كه مي تواند در صادرات شهرستان موثر باشد ولي به دليل بي توجهي و عدم حمايت از اين محصول كم كم به دست فراموشي سپرده مي شود هندوانه و خربزه است .

خرما : شهرستان دشتي داراي يك هزار و 600 هكتار سطح باغات خرما است كه اين باغات داراي 350 هزار اصله نخل است كه برداشت رطب از اول مرداد آغاز و از اول شهريور ماه به صورت خرما وتا پايان اين ماه ادامه دارد. خرما و رطب شهرستان از نوع گنتار و شكر است كه بيشتر در حاشيه كره بند، پشت كوه، لاور شرقي، سرمك، دشت پلنگ، باغان، كردلان، شنبه،سنا و كاكي است. رطب و خرماي گنتار كه در درختان دشتي توليد مي شود يكي از بهترين و با كيفيت ترين رطب و خرما در استان و كشور است، اين نوع خرما از استقبال بسيار خوبي در بازار مصرف برخوردار بوده و قيمت آن معمولاً دو برابرساير محصولات خرما در استان است .

از ميوه اين درخت در صنايع غذايي براي تهيه سركه، الكل صنعتي، شيره خرما، قند خرما، كنجاله و خوراك دام ، مربا، شكلات ، ويفر و بيسكويت استفاده مي شود علاوه برميوه خرما از تنه اين درخت براي قايق سازي، پوشاندن سقف خانه هاي روستايي ، صنايع كاغذ، نئوپان و فيبرسازي استفاده مي شود و از شاخ و برگ آن در تهيه صنايع دستي از قبيل سبد، بادبزن و كلاه حصيري استفاده مي شود.خرماي شهرستان به دليل عدم وجود دستگاههاي بسته بندي و فرآوري در شهرستان محصولات به دست آمده در برازجان بسته بندي مي شود و به ساير نقاط كشور و همچنين كشورهاي ديگر صادرات ميشود.

از مشكلات قابل ذكر در اين زمينه عدم وجود برنامه مناسب در راستاي افزايش كيفيت توليد و استفاده از واريته هاي كيفي و الگوي كشت مناسب در اين زمينه، عدم حمايت از كشاورزان باغدار، نبودن صنايع بسته بندي و فرآوري در سطح شهرستان و عدم وجود برنامه صادراتي ويژه خرما مي باشد.

 كنار پيوندي: کنار میوه ای گرمسیری می باشد که بومی آن در بوشهر شبیه کلاله با دانه بزرگ و گوشت کم است اما نوع پیوندی آن به شکل خارک(خرمای نارس) و دانه آن ریز و گوشت آن زیاد است.هم اينك پنج گونه كنار پيوندي شامل سيبي، خرمايي، تايلندي، پيوندي كشيده و تايلندي خاردار كشت مي شود و برداشت اين محصول از اول فروردين آغاز و تا پايان ارديبهشت ادامه دارد.

بالاترين ميزان برداشت اين محصول مربوط به شهرستان دشتي و منطقه لاور شرقي است كه از سال 77 كشت اين محصول در شهرستان آغاز شده است و به صورت تازه خوري، ترشي، مربا و مارمالاد در سبد غذايي افراد قرار گرفته و به دليل مرغوبيت و مشتري پسند بودن آن به استانهاي جنوبي و استانهاي تهران، اصفهان و فارس وهمچنين به كشورهاي تركيه و آسياي ميانه صادر مي شود كه فروش آن سالانه به طور ميانگين 60 تا 120 ميليون تومان است.

از تنه درخت كنار در صنايع چوب، شاخه هاي آن براي هيزم و تهيه زغال، برگهاي آن در تغذيه و تعليف دام و توليد شامپو و از شهد گلهاي كنار براي پرورش زنبور عسل استفاده مي شود.

گندم و جو وذرت:اين محصول هم در شهرستان حجم قابل توجهي از اراضي كشاورزي را به خود اختصاص داده است و به استان های فارس، اصفهان، تهران، تبریز، ارومیه و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس صادر مي شود شهرستان دشتی مقام اول برداشت و کاشت محصولات جالیزی در استان بوشهر را دار است كه بیشترین سطح زیرکشت محصولات جالیزی در لاور شرقی و دشت پلنگ شهرستان دشتی قرار دارد.در چند سال اخير به دليل كم آبي و خشكسالي كشت اين محصولات با مشكل روبرو شده است.

كنجد: كنجد در روستاهاي لاور شرقي، دشت پلنگ و بخش شنبه كشت مي شود. كنجد شهرستان دشتي از نوع بدون پوست است و با توجه به مرغوبيت و كيفيت بالاي توليدي در شهرستان دشتي اين منطقه براي توليد بذر مادر كنجد در كشور تعيين شدو ضمن تامين نيازهاي اين شهرستان و استان بوشهر بخشي از اين محصول به استان‌هاي فارس، اصفهان و خوزستان نيز ارسال مي شود.

سيب زميني: بيشترين کشت محصول سيب زميني در شهرستان دشتي در منطقه لاور شرقي و دشت پلنگ انجام مي شود. ميانگين برداشت سيب زميني در هر هکتار مزارع شهرستان دشتي 22تن است. کاربرداشت سيب زميني در شهرستان دشتي از نيمه دوم فروردين شروع و تا پايان ارديبهشت ادامه مي يابد.

محصولات گلخانه اي: در حال حاضر شهرستان دشتي با 2/13 هكتار گلخانه رتبه نخست را در استان داراست و شهرستان دشتستان نيز در رتبه بعدي قرار دارد. بزرگترين گلخانه توليد نشاء گوجه فرنگي خاورميانه با مساحت 25 هزار متر مربع در تلخو از توابع شهرستان دشتي قرار دارد كه در سال 86 با اعتبار يك ميليارد و 300 ميليون تومان به بهره برداري رسيده است.

اين واحد توليدي توسط بخش خصوصي و شركت تعاوني تشكيل و اداره مي شود و زمينه اشتغال 145 نفر را به صورت مستقيم ايجاد كرده است. شركت تعاوني شقايق دشت تلخو با توليد سالانه 100 ميليون نشاء گوجه فرنگي بخش عمده اي از نياز مزارع گوجه فرنگي استان بوشهر را تامين مي كند و علاوه بر 100 ميليون قطعه نشاء گوجه فرنگي سالانه 600 تن محصولات ديگر شامل فلفل دلمه، بادمجان، هندوانه، طالبي، خربزه و دو هزار تن گوجه فرنگي در اين واحد توليد و روانه بازار مصرف كشور مي شود.

صنعت

صنايع استان بوشهر به دو بخش صنايع دستي و صنايع ماشيني تقسيم مي شودصنايع جديد استان، غالباً متوسط، كوچك و عموماً تبديلي هستند در صنايع متوسط بوشهر و تنگستان و در صنايع كوچك ابتدا شهرستان دشتستان و سپس بوشهر و شهرستانهاي دشتي و گناوه داراي اهميت هستند.

لنج سازي و كشتي سازي:صنايع دريايي و لنج سازي يكي از مهمترين صنايع شهرستان را تشكيل مي دهد لاور ساحلي يكي از مناطقي است كه در اين زمينه فعاليت دارد .

گليم: شهرستان دشتي قطب صنايع دستي استان بوشهر است استان بوشهر سالانه با توليد و صادرات سالانه 3500 متر گليم رتبه نخست را در اين صنعت در بازار جهاني به خود اختصاص داده است

هم اکنون 1930نفر از بافندگان استان در صنعت گلیم بافی فعال هستند که شهرستان دشتی با برخورداری از 730 نفر بافنده رتبه نخست استان را دارا است.و با توجه به مرغوبیت رنگ و نقش و بافت به کشورهای اروپایی خاصه آلمان و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود.

عبا بافي :صنعت عبا بافی نیز مختص دشتی و روستای کردوان است که هم اکنون 47 نفر با بافت سرانه هرنفر 30 هزار قواره 6.5 متری سالانه 9165 متر عبا تولید می کنند.بد نیست بدانید قیمت هرقواره عبا دو تاسه میلیون ریال است و عمده خریداران این محصول را شیوخ کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تشکیل می دهند.

مشكلات بخش صنعت

-كمبود مواد اوليه

-فرسودگي و ناكارآمد بودن ماشين آلات توليدي

-ورود بي رويه كالاهاي خارجي و قاچاق كالا

-مشكلات مالي

-مشكلات تامين مواد اوليه

معدن

استان بوشهر با دارا بودن 158 معدن فعال، 3/4 درصد از مجموع معادن فعال كشور را در اختيار دارد در حال حاضر 7 نوع ماده معدني به وزن بيش از 8/6 ميليون تن در اين معادن توليد مي شود بيشترين ميزان توليد  معادن استان بوشهر سنگ لاشه است كه نزديك به 53 درصد توليدات معادن استان را شامل مي شود .

مازن و واريز كوهي پس از سنگ لاشه بيشترين توليد را در بين مواد معدني بوشهر داراست. مواد معدني موجود در استان عبارتند از سنگ گچ، سنگ لاشه، فسفات، مازن و مرمريت. شهرستان دشتي داراي معادن سنگ لاشه ، سنگ گچ، شن و ماسه ، خاك رس معمولي ، معدن سنگ نمك و نمك آبي مي باشد كه در زمينه دارا بودن معدن گچ، سنگ و توليد مصالح ساختماني مقام اول را دارد كه به روش صنعتي از آنها بهره برداري مي شود و به كشورهاي عربستان، يمن، عراق، دبي و با واسطه به كشورهاي اروپايي و آمريكايي صادر مي شود.از ديگر تواناييهاي معدني شهرستان ذخاير فسفات است كه كاربرد آن در صنايع شيميايي و توليد كود شيميايي است.

در زير به برخي از معادن موجود در شهرستان اشاره شده است:

نفت

ميدان كوه كاكي: اين ميدان در سال 1352 كشف گرديده است. اين ميدان داراي دو مخزن آسماري و بنگستان مي باشد كه در هر كدام يك چاه حفر شده است. درجه API نفت خام مخزن آسماري 9/24 و مخزن بنگستان 3/28 است.

ميدان نفت سنگين كوه مند: اين ميدان در 80 كيلومتري جنوب شرقي بوشهر و در كرانه خليج فارس واقع شده و داراي دو نوع سازند نفتي جهرم و سروك مي باشد.

گاز

ميدان مستقل گازي توسعه نيافته كوه مند: ميدان گازي كوه مند در سال 1355 كشف گرديد. اين ميدان در جنوب شرقي بندر بوشهر و در ساحل خليج فارس واقع شده است. اين ميدان داراي دو سازند گازي و دالان فوقاني مي باشد.

اين ميدان در طبقات بالاتر و در سازندهاي جهرم و سروك داراي مقدار قابل توجهي نفت خام از نوع بسيار سنگين با درجه API بين 14 تا 16 است. در اين ميدان تاكنون 6 حلقه چاه حفر گرديده است كه بيشتر به منظور ارزيابي ميزان نفت خام در طبقات و سازندهاي نفتي صورت گرفته است . گاز توليدي كوه مند ترش و داراي درصد بسيار بالاي سولفيد هيدروژن است.

اتحاديه هاي صنفي

اتحاديه هاي صنفي شهرستان دشتي از سال 71 تشكيل شده و پس از برگزاري انتخابات اتحاديه هاي صنفي و تعيين اعضاء هيات مديره اتحاديه ها، انتخابات مجمع امور صنفي شهرستان برگزار و اعضاء هيات رئيسه مجمع امور صنفي انتخاب شدند و پس از آن فعاليت خود را به صورت مستقل شروع نموده اند و از سال 86 به بعد با پيگيريهاي انجام شده

اين اداره كل اتحاديه هاي صنفي اين شهرستان از سال 87 بصورت مستقل و مجزا و در ساختمان جداي از ساختمان فعلي مجمع امور صنفي شروع به كار و فعاليت نموده اند و در حال حاضر طبق آمار سايت اصناف جمعاً تعداد 2584 واحد صنفي فعال و داراي پروانه كسب در شهرستان تحت نظر 13 اتحاديه و با نظارت مجمع امور صنفي و زير نظر كميسيون نظارت بر اصناف شهرستان دشتي فعاليت مي كنند و اين شهرستان داراي يك مجمع امور صنفي مشترك در شهر خورموج و دفتر نمايندگي آن مجمع در بخش كاكي به امر خدمت رساني به صنوف زير مجموعه فعاليت ميكند.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی :

• قلعه محمدخان

• کلات مند

• قلعه داراب خان

• قلعه دختر

• شاهزاده محمد

• منطقه گردشگری بنگه

• عمارت شیرینه

• امامزاده پیر چهل گزو

• امامزاده هاشم- احشام قائدها

• کوه نمک

• شکارگاه کوه مند لاور ساحلی

• امامزاده سید حسین میرطاهر- روستای منقل

 لینک های مرتبط :

معرفی استان بوشهر